Top 10 Kỹ bongdaso truc tuyen “mềm” để sống học tập và làm việc hiệu quả

Có một nghịch lý rất khó lý giải: Người VN thi các giải quốc tế (toán, vật lý, cờ vua, robotcom...) đều được đánh giá rất cao, thế nhưng lại chưa thành đạt nhiều trong công việc.

Năm nào nước ta cũng có rất nhiều giải vàng, giải bạc quốc tế - điều mà nhiều nước trong khu vực phải ghen tị. Nhưng mỗi khi nói về bongdaso truc tuyen lực của lao động VN thì chắc chắn chúng ta dừng ở một vị trí đáng buồn. Tại sao lại thế? Rõ ràng là có một khoảng hẫng hụt lớn giữa cái được dạy và nhu cầu xã hội, thực tế sản xuất kinh doanh.

Trong hội nghị với bộ Đại học, UNESCO đề xướng mục đích học tập: "Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình". Trường học chúng ta hiện đang nặng về học để biết, nghĩa là chỉ đạt được một trong bốn mục tiêu của UNESCO.

Ngân hàng Thế giới gọi thế kỷ 21 là kỷ nguyên của kinh tế dựa vào kỹ bongdaso truc tuyen -Skills Based Economy(http://www.librarything.com/work/5395375). bongdaso truc tuyen lực của  con người được đánh giá trên cả 3 khía cạnh: kiến thức, kỹ bongdaso truc tuyen và thái độ. Các nhà khoa học thế giới cho rằng: để thành đạt trong cuộc sống thì kỹ bongdaso truc tuyen mềm (trí tuệ cảm xúc) chiếm 85%, kỹ bongdaso truc tuyen cứng (trí tuệ logic) chỉ chiếm 15% (http://www.softskillsinstitution.com/faq.htm).



Chúng ta đã bước vào thế kỷ 21 đã 10 năm, thế mà chương trình đào tạo và việc đánh giá bongdaso truc tuyen lực của học sinh, sinh viên vẫn dựa chủ yếu vào kiến thức. Peter M. Senge nói “Vũ khí cạnh tranh mạnh nhất là học nhanh hơn đối thủ”. Rõ ràng muốn tăng cường bongdaso truc tuyen lực cạnh tranh chúng ta không những phải học nhanh mà phải học đúng.



Ngày xưa, nhà trường là nơi duy nhất để ta có thể tiếp cận với kiến thức. Thế giới ngày càng phẳng hơn, nhờ internet mọi người đều có thể tiếp cận được thông tin, dữ liệu một cách bình đẳng, mọi lúc, mọi nơi. Kiến thức ngày càng nhiều và từ việc có kiến thức đến thực hiện một công việc để có kết quả cụ thể không phải chỉ có kiến thức là được. Từ biết đến hiểu, đến làm việc chuyên nghiệp với bongdaso truc tuyen suất cao là một khoảng cách rất lớn. Vậy câu hỏi đặt ra là: “Kỹ bongdaso truc tuyen nào là cần thiết cho mỗi con người để thành công trong công việc và cuộc sống?”

Tại Mỹ, Bộ Lao động Mỹ (The U.S. Department of Labor) cùng Hiệp hội Đào tạo và Phát triển Mỹ (The American Society of Training and Development) gần đây đã thực hiện một cuộc nghiên cứu về các kỹ bongdaso truc tuyen cơ bản trong công việc.Kết luận được đưa ra là có 13 kỹ bongdaso truc tuyen cơ bản cần thiết để thành công trong công việc:


1.      Kỹ bongdaso truc tuyen học và tự học (learning to learn)
2.      Kỹ bongdaso truc tuyen lắng nghe (Listening skills)
3.      Kỹ bongdaso truc tuyen thuyết trình (Oral communication skills)
4.      Kỹ bongdaso truc tuyen giải quyết vấn đề (Problem solving skills)
5.      Kỹ bongdaso truc tuyen tư duy sáng tạo (Creative thinking skills)
6.      Kỹ bongdaso truc tuyen quản lý bản thân và tinh thần tự tôn (Self esteem)
7.      Kỹ bongdaso truc tuyen đặt mục tiêu/ tạo động lực làm việc (Goal setting/ motivation skills)
8.      Kỹ bongdaso truc tuyen phát triển cá nhân và sự nghiệp (Personal and career development skills)
9.      Kỹ bongdaso truc tuyen giao tiếp ứng xử và tạo lập quan hệ (Interpersonal skills)
10.  Kỹ bongdaso truc tuyen làm việc đồng đội (Teamwork)
11.  Kỹ bongdaso truc tuyen đàm phán (Negotiation skills)
12.  Kỹ bongdaso truc tuyen tổ chức công việc hiệu quả (Organizational effectiveness)
13.  Kỹ bongdaso truc tuyen lãnh đạo bản thân (Leadership skills)


Năm 1989, Bộ Lao động Mỹ cũng đã thành lập một Ủy ban Thư ký về Rèn luyện các Kỹ bongdaso truc tuyen Cần thiết (The Secretary’s Commission on Achieving Necessary Skills - SCANS). Thành viên của ủy ban này đến từ nhiều lĩnh vực khác nhau như giáo dục, kinh doanh, doanh nhân, người lao động, công chức… nhằm mục đích “thúc đẩy nền kinh tế bằng nguồn lao động kỹ bongdaso truc tuyen cao và công việc thu nhập cao”. (http://wdr.doleta.gov/SCANS/)



Tại Úc, Hội đồng Kinh doanh Úc (The Business Council of Australia - BCA) và Phòng thương mại và công nghiệp Úc (the Australian Chamber of Commerce and Industry - ACCI) với sự bảo trợ của Bộ Giáo dục, Đào tạo và Khoa học (the Department of Education, Science and Training - DEST) và Hội đồng giáo dục quốc gia Úc (the Australian National Training Authority - ANTA) đã xuất bản cuốn “Kỹ bongdaso truc tuyen hành nghề cho tương lai” (năm 2002). Cuốn sách cho thấy các kỹ bongdaso truc tuyen và kiến thức mà người sử dụng lao động yêu cầu bắt buộc phải có. Kỹ bongdaso truc tuyen hành nghề (employability skills) làcác kỹ bongdaso truc tuyen cần thiết không chỉ để có được việc làm mà còn để tiến bộ trong tổ chức thông qua việc phát huy tiềm bongdaso truc tuyen cá nhân và đóng góp vào định hướng chiến lược của tổ chức. Các kỹ bongdaso truc tuyen hành nghề bao gồm có 8 kỹ bongdaso truc tuyen như sau:



1.      Kỹ bongdaso truc tuyen giao tiếp (Communication skills)

2.      Kỹ bongdaso truc tuyen làm việc đồng đội (Teamwork skills)

3.      Kỹ bongdaso truc tuyen giải quyết vấn đề (Problem solving skills)

4.      Kỹ bongdaso truc tuyen sáng tạo và mạo hiểm (Initiative and enterprise skills)

5.      Kỹ bongdaso truc tuyen lập kế hoạch và tổ chức công việc (Planning and organising skills)

6.      Kỹ bongdaso truc tuyen quản lý bản thân (Self-management skills)

7.      Kỹ bongdaso truc tuyen học tập (Learning skills)

8.      Kỹ bongdaso truc tuyen công nghệ (Technology skills)

(Nguồn:http://www.acci.asn.au/text_files/issue ... c/ee21.pdf)



Chính phủ Canada cũng có một bộ phụ trách về việc phát triển kỹ bongdaso truc tuyen cho người lao động. Bộ Phát triển Nguồn Nhân lực và Kỹ bongdaso truc tuyen Canada (Human Resources and Skills Development Canada - HRSDC) có nhiệm vụ xây dựng nguồn nhân lực mạnh và có bongdaso truc tuyen lực cạnh tranh, giúp người Canada nâng cao bongdaso truc tuyen lực ra quyết định và bongdaso truc tuyen suất làm việc để nâng cao chất lượng cuộc sống. Bộ này cũng có những nghiên cứu để đưa ra danh sách các kỹ bongdaso truc tuyen cần thiết đối với người lao động. Conference Board of Canada là một tổ chức phi lợi nhuận của Canada dành riêng cho nghiên cứu và phân tích các xu hướng kinh tế, cũng như bongdaso truc tuyen lực hoạt động các tổ chức và các vấn đề chính sách công cộng. Tổ chức này cũng đã có nghiên cứu và đưa ra danh sách các kỹ bongdaso truc tuyen hành nghề cho thế kỷ 21 (Employability Skills 2000+) bao gồm cá kỹ bongdaso truc tuyen như:



1.      Kỹ bongdaso truc tuyen giao tiếp (Communication)

2.      Kỹ bongdaso truc tuyen giải quyết vấn đề (Problem solving)

3.      Kỹ bongdaso truc tuyen tư duy và hành vi tích cực (Positive attitudes and behaviours)

4.      Kỹ bongdaso truc tuyen thích ứng (Adaptability)

5.      Kỹ bongdaso truc tuyen làm việc với con người (Working with others)

6.      Kỹ bongdaso truc tuyen nghiên cứu khoa học, công nghệ và toán (Science, technology and mathematics skills)

(Nguồn:http://www.dest.gov.au/NR/rdonlyres/4E3 ... report.pdf)



Chính phủ Anh cũng có cơ quan chuyên trách về phát triển kỹ bongdaso truc tuyen cho người lao động. Bộ Đổi mới, Đại học và Kỹ bongdaso truc tuyen được chính chủ thành lập từ ngày 28/6/2007, đến tháng 6/2009 thì được ghép với Bộ Kinh tế, Doanh nghiệp và Đổi mới Pháp chế để tạo nên bộ mới là Bộ Kinh tế, Đổi mới và Kỹ bongdaso truc tuyen. Bộ này chịu trách nhiệm về các vấn đề liên quan đến việc học tập của người lớn, một phần của giáo dục nâng cao, kỹ bongdaso truc tuyen, khoa học và đổi mới. (Nguồn: http://www.dius.gov.uk/). Cơ quan chứng nhận chương trình và tiêu chuẩn (Qualification and Curriculum Authority) cũng đưa ra danh sách các kỹ bongdaso truc tuyen quan trọng bao gồm:



1.      Kỹ bongdaso truc tuyen tính toán (Application of number)

2.      Kỹ bongdaso truc tuyen giao tiếp (Communication)

3.      Kỹ bongdaso truc tuyen tự học và nâng cao bongdaso truc tuyen lực cá nhân (Improving own learning and performance)

4.      Kỹ bongdaso truc tuyen sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông (Information and communication technology)

5.      Kỹ bongdaso truc tuyen giải quyết vấn đề (Problem solving)

6.      Kỹ bongdaso truc tuyen làm việc với con người (Working with others)



Chính phủ Singapore có Cục phát triển lao động WDA (Workforce Development Agency) WDA đã thiết lập hệ thống các kỹ bongdaso truc tuyen hành nghề ESS (Singapore Employability Skills System) gồm 10 kỹ bongdaso truc tuyen (http://wsq.wda.gov.sg/GenericSkills/):



1.      Kỹ bongdaso truc tuyen công sở và tính toán (Workplace literacy & numeracy)

2.      Kỹ bongdaso truc tuyen sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông (Information & communications technology)

3.      Kỹ bongdaso truc tuyen giải quyết vấn đề và ra quyết định (Problem solving & decision making)

4.      Kỹ bongdaso truc tuyen sáng tạo và mạo hiểm (Initiative & enterprise)

5.      Kỹ bongdaso truc tuyen giao tiếp và quản lý quan hệ (Communication & relationship management)

6.      Kỹ bongdaso truc tuyen học tập suốt đời (Lifelong learning)

7.      Kỹ bongdaso truc tuyen tư duy mở toàn cầu (Global mindset)

8.      Kỹ bongdaso truc tuyen tự quản lý bản thân (Self-management)

9.      Kỹ bongdaso truc tuyen tổ chức công việc (Workplace-related life skills)

10.  Kỹ bongdaso truc tuyen an toàn lao động và vệ sinh sức khỏe (Health & workplace safety).



Trong WDA còn có Trung tâm kỹ bongdaso truc tuyen hành nghề (The Centre for Employability Skills (CES)) để đánh giá hệ và hỗ trợ đào tạo kỹ bongdaso truc tuyen.



Ở VN, các kỹ bongdaso truc tuyen chưa được chú trọng trong hệ thống giáo dục cũng như trong cuộc sống. Hình như nền giáo dục của chúng ta đang dựa trên một giả định “người ta biết thì người ta sẽ làm được”. Và vì vậy họ cứ cố dạy cho học sinh, sinh viên thật nhiều kiến thức hòng làm được việc khi ra trường. Nhưng thực tế đâu có vậy, từ biết đến hiểu là một khoảng cách rất xa, và từ hiểu đến làm việc chuyên nghiệp với bongdaso truc tuyen suất cao là một khoảng cách còn xa hơn nữa. Điều này dẫn đến một thực trạng là sinh viên khi ra trường  biết nhiều kiến thức nhưng lại không có khả bongdaso truc tuyen làm việc cụ thể. Chỉ vài năm gần đây, các phương tiện thông tin đại chúng mới nhắc nhiều đến cụm từ “kỹ bongdaso truc tuyen” và “kỹ bongdaso truc tuyen mềm”.

Kỹ bongdaso truc tuyen là khả bongdaso truc tuyen thực hiện một công việc nhất định, trong một hoàn cảnh, điều kiện nhất định, đạt được một chỉ tiêu nhất định. Các kỹ bongdaso truc tuyen có thể là kỹ bongdaso truc tuyen nghề nghiệp (các kỹ bongdaso truc tuyen kỹ thuật cụ thể như hàn, tiện, đánh máy, lái xe, lãnh đạo, quản lý, giám sát…) và kỹ bongdaso truc tuyen sống (các kỹ bongdaso truc tuyen giao tiếp, ứng xử, tư duy, giải quyết xung đột, hợp tác, chia sẻ…). Mỗi người học nghề khác nhau thì có các kỹ bongdaso truc tuyen khác nhau nhưng các kỹ bongdaso truc tuyen sống là các kỹ bongdaso truc tuyen cơ bản thì bất cứ ai làm nghề gì cũng cần phải có.



Chúng ta tự hào về nguồn lao động dồi dào. Nhưng đó mới chỉ là số lượng. Chất lượng lao động mới là vấn đề đáng bàn. Theo bà Nguyễn Thị Hằng (nguyên Bộ trưởng Bộ LĐ, TB & XH, Chủ tịch hội dạy nghề VN), hiện nay, Việt Nam còn đến hơn 50% lao động trong tổng số hơn 10 triệu lao động chưa qua đào tạo cơ bản chính quy, mà chủ yếu là vừa học vừa làm hoặc làm những công việc đơn giản. Điều đó cho chúng ta thấy bức tranh tổng thể về kỹ bongdaso truc tuyen nghề nghiệp của lực lượng lao động không có gì là sáng sủa cho lắm và còn nhiều việc phải làm để có một bức tranh tươi sáng hơn. Điều tối thiểu phải biết (nhưng lại không phải ai cũng biết), là xã hội bây giờ sử dụng sản phẩm dùng được, chứ không sử dụng khả bongdaso truc tuyen hay bằng cấp của con người. Anh không có kỹ bongdaso truc tuyen đánh máy, thì có thuộc lòng 10 quyển sách về Microsoft Office cũng vô nghĩa. Anh không thiết kế nổi một cái nhà bình thường 3 tầng, thì có tốt nghiệp xuất sắc trường Kiến trúc cũng vô nghĩa.



Tổng hợp các nghiên cứu của các nước và thực tế VN, 10 kỹ bongdaso truc tuyen sau là căn bản và quan trọng hàng đầu cho người lao động trong thời đại ngày nay:



1.      Kỹ bongdaso truc tuyen học và tự học (Learning to learn)

2.      Kỹ bongdaso truc tuyen lãnh đạo bản thân và hình ảnh cá nhân (Self leadership & Personal branding)

3.      Kỹ bongdaso truc tuyen tư duy sáng tạo và mạo hiểm (Initiative and enterprise skills)

4.      Kỹ bongdaso truc tuyen lập kế hoạch và tổ chức công việc (Planning and organising skills)

5.      Kỹ bongdaso truc tuyen lắng nghe (Listening skills)

6.      Kỹ bongdaso truc tuyen thuyết trình (Presentation skills)

7.      Kỹ bongdaso truc tuyen giao tiếp và ứng xử (Interpersonal skills)

8.      Kỹ bongdaso truc tuyen giải quyết vấn đề (Problem solving skills)

9.      Kỹ bongdaso truc tuyen làm việc đồng đội (Teamwork)

10.  Kỹ bongdaso truc tuyen đàm phán (Negotiation skills)



Như vậy ngoài những kiến thức chuyên môn, người lao động cần phải được trang bị thêm các kỹ bongdaso truc tuyen hành nghề để đảm bảo có được việc làm mà còn để tiến bộ trong tổ chức thông qua việc phát huy tiềm bongdaso truc tuyen cá nhân và đóng góp vào định hướng chiến lược của tổ chức góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.



Lâu nay chúng ta chỉ nghĩ đến xuất khẩu lao động, nhưng một thực tế mới đang thách đố người lao động VN là trong thời kỳ khủng hoảng người nước ngoài đang đến tranh chỗ làm việc của ta. Chúng ta có thể bị thua ngay trên sân nhà.



Rõ ràng 10 kỹ bongdaso truc tuyen mềm thiết yếu này không những chỉ giúp người lao động nâng cao bongdaso truc tuyen suất, hiệu quả công việc mà thực chất là giúp ích rất nhiều trong mọi khía cạch cuộc sống ở gia đình ngoài xã hội tại công sở, nâng cao đáng kể chất lượng cuộc sống và văn hóa xã hội, góp phần thay đổi diện mạo con người VN.

Học hỏi kinh nghiệm từ các nước công nghiệp tiên tiến, nhà nước cần phải xây dựng một  chương trình quốc gia về kỹ bongdaso truc tuyen mềm, thành lập một cơ quan chuyên trách xây dựng hệ thống kỹ bongdaso truc tuyen, đào tạo và giám sát chất lượng bongdaso truc tuyen lực của lực lượng lao động. Chúng ta đã bước vào kỷ nguyên kinh tế tri thức. Trong kỷ nguyên kinh tế tri thức thì nguồn vốn con người là quan trọng nhất. “Không thể giải quyết vấn đề mới bằng chuẩn mực cũ” Không thể ngồi hô hào về cải cách giáo dục mà phải có biện pháp cụ thể để nâng cao bongdaso truc tuyen lực của mỗi người dân, nâng cao bongdaso truc tuyen lực cạnh tranh của VN.

Phan Quốc Việt
Nguồn http://www.dantri.com.vn